Disk Paylaşımı Nedir? Nasıl Yapılır?

Disk paylaşımı, sahip olunan ağ yapısı ile farklı bilgisayar ve kullanıcılar için diski kullanımı açmak (paylaşmak) demektir. Bu işlemi çeşitli veri ve dosyaları ortak kullanımını sağlamak ve farklı konumlardan erişebilmek için disklerimizi paylaşıma açabiliriz. Tabi ki bunu belli yetki sahibi ve özel kişilere göre tanımlayabilir ve ayrıca kota uygulayabiliriz. Bunların neler olduğunu ve nasıl gerçekleştirileceğini görelim.

Disk Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Bunun için Bilgisayarımı açın ve paylaşım yapacağınız disk belirleyin. Faremizin sağ tuşu ile açılan pencerede "Özellikler" seçeneğini seçin.

Açılan pencereden "Paylaşım" sekmesine tıklayın. Ardından "Gelişmiş Paylaşım" butonunu seçin.

Bu pencerede ise "Bu klasörü paylaş" seçeneğini seçin. Açıklama bölümüne neden bu işlemi gerçekleştirdiğimize dair bir hatırlatma yazısı yazabilirsiniz. Bu kısım tamamen isteğe bağılıdır. Ardından "Tamam" butonlarına basarak, pencereyi kapatın.

Resimde görüldüğü üzere diskimiz üzerinde ki simge değişti. Diskimiz şuan ağda paylaşıma açılmış oldu. Bunun kontrolünü farklı bir bilgisayardan bakarak, teyit edebiliriz. Bunun için daha önceden kurduğum ikinci Client'ımı çalıştırıyorum.

CLI-2 sanal makinemden "Windows Gezgini"ne tıklayın. Açılan gezgin penceresinden solda "Ağ" seçeneğini seçin. Görüldüğü gibi ağda bulunan bilgisayarlar listeleniyor. Paylaşımı gerçekleştirdiğimiz Clientımız olan CLI-1 adlı bilgisayara çift tıklayın.

Görüldüğü üzere CLI-1'de oluşturduğumuz "E" diski klasör olarak görünüyor. "E" klasörünü açın.

Sonunda "E" diskine ulaşmış olduk. Basitçe disk paylaşımı bu şekilde gerçekleşiyor. Lakin şöyle bir durum var: Bu diski her ne kadar paylaşıma açmış görünse de, sadece okuma gerçekleştirebiliriz. Diske herhangi bir şey yazamayız.

İsterseniz bunu bir dosya oluşturup, bu diske taşımayı deneyelim. Bunun için Command Line (Komut Satırı - CMD) penceresini açalım.

İlk olarak dosyayı oluşturacağımız dizini Masaüstü olarak değiştiriyoruz. Ardından Fsutil programı ile 75 MB'lık örnek dosyayı oluşturacağımız komut dizini yazıyoruz. Merak etmeyin, komutları resimden veya aşağıdaki kod bloğundan alabilirsiniz.

cd Desktop
fsutil file createnew deneme.dosya 75000000

Dosyayı oluşturduğumuza göre bu dosyayı paylaşılmış olan E diskine kopyalamaya çalışalım.

Gördüğünüz gibi "Bu işlemi gerçekleştirebilmek için izin gereksinimi var" şeklinde bir uyarı bizi karşılıyor. Bunun nedeni biz herhangi bir izin tanımlamadık. Bu nedenle Windows temel paylaşım için gerekli izin ayarlarını, varsayılan olarak sadece okumaya açık tutar. Bizim bir dosya da değişiklik yapmamıza veya diske dosya taşıyabilmemiz için, diske yazma izni de vermemiz gerekiyor.

İzin ve Yetkiler

İki tip izin bulunmaktadır. Bunlar;

Dosya paylaşım izni: Temel olarak paylaşım işlemini gerçekleştirebilmek için gerekli olan temel ve okuma, yazma gibi basit izinlerden oluşmaktadır. Bu izinler paylaşımı gerçekleştiren dışında, ağınızda ki herkes için geçerlidir. FAT32 dosya sistemi kullananlar için kullanılabilir. Bu izinler sadece ağ paylaşımlarını etkiler.
NTFS İzinleri: Daha çok NTFS dosya sisteminin bize sağladığı gelişmiş izinlerden oluşmaktadır. Bu izinlerin özelliği, domain yapısında yetkilendirilmiş belli kişi ve gruplara atayabilmesidir. Yani bu ayarlar ile sadece yetki sahibi olan kullanıcılar bu diski kullanabilir veya belli dosyalara erişebilir diye bilmekteyiz. NTFS izinleri hem yerel hem de uzaktan erişimi etkiler. NTFS izinleri, protokole bakılmaksızın uygulanır.

Not: Dosya paylaşım izinleri ve NTFS izinleri birbirinden bağımsızdır. Fakat hangisinde kısıtlayıcı bir izin varsa o geçerlidir. Örnek vermek gerekirse; Dosya paylaşımda yazma izni bulun-muyorsa, NTFS izninde verdiğiniz yazma izni geçersiz olacaktır.

Şuan için biz sadece Dosya paylaşım iznini nasıl gerçekleştirebileceğimizi anlatacağım, NTFS izinleri ileri bir konu olduğu için daha sonra güzel bir örnekle anlatmayı uygun gördüm.

CLI-1'de paylaşıma açtığımız diskin özelliklerine tekrar girin. "Paylaşım" sekmesinden "Gelişmiş Paylaşım" butonuna basın. Çıkan pencereden bu sefer "İzinler" butonuna basın.

Bu pencerede Dosya Paylaşım izinlerini görebilmekteyiz. Dilersek bir grup veya kişi ekleyerek, özelleştirilmiş tanımlayabiliriz. Fakat bu işlemi NTFS izinlerinde detaylı bir şekilde işleyeceğim için şimdilik "Everyone" (Herkes) grubuna "Tam Denetim" seçeneği ile hem okuma hem yazma izinlerini veriyorum. "Tamam" butonlarına basın ve pencereleri kapatın. Artık dosya paylaşım izinlerini tamamlamış olmayız. Bunu tekrar CLI-2 adlı bilgisayara gidip test edelim.

Ve görüldüğü gibi dosyamızı diske aktarabildik. Sonuç gayet güzel. Umarım dosya paylaşım izinlerini kolayca anlayabilmiş sinizdir. Fark ettiyseniz, bu izinler sayesinde kimin disk ve dosyalara erişebileceğini ve kullanabileceğini belirleyebilmekteyiz.

Not: Eğer paylaşılan disk ve klasörü ağ yapınızda göremiyorsanız, bunun nedeni bilgisayarınızın ağ paylaşımına kapalı olmasıdır. Ağ paylaşımını açmanız gerekmektedir.
İşlem: Bunun için "Ağ ve Paylaşım Merkezi" penceresini açın. "Gelişmiş paylaşım ayarlarını değiştirin" seçeneğini seçin. "Ağ bulmayı aç" ve "Dosya ve yazıcı paylaşımını aç" seçeneklerini seçmeniz gerekiyor.

Kota İşlemleri

Artık dosya paylaşımı ve izin yapısını anladığımıza göre... Peki isteyen istediği gibi bu disk alanını kullanabiliyorsa ve bu alanı kullananların sayısı çok fazla olduğunu da düşünürsek, diskin boyutu ne olursa olsun, yeterli gelmeyecektir. Bunu önüne nasıl geçebiliriz? Bunun çözümü, bu diski kullanacak kişilere belli boyutlarda kota izni uygulanabilir.

Bu ayarlanacak kota ile diski kullanıcılara bölebiliriz. Mesela bu yapacağımız örnekte her kullanıcı için 100 MB'lık bir kota alanı oluşturacağız. Yani kullanıcıların bu disk üzerinde 100 MB'lık söz hakkı olacak şekilde yapılandıracağız.

Bunun için disk paylaşımını gerçekleştirdiğimiz bilgisayarımıza geri dönelim ve diskin özelliklerine girin. Üstte ki sekmeler de Kota seçeneğini seçin. Görüldüğü üzere bu pencerede yapabileceğimiz kota ayarlarını görüyorsunuz.

İlk olarak Kota yönetimini etkinleştirin, ardından kota kullanımını sınırlamak için "Kota sınırını aşan kullanıcılara disk alanı verme" seçeneğini seçin. Böylece kullanıcılarımız belirlediğimiz boyutun üzerine çıkamayacaklar.

Ardından "Disk alan sınırı" seçeneğini seçin ve kullanıcıları sınırlamak istediğiniz alan miktarını giriniz. Son olarak bu işlemleri takip edebilmek için alttaki iki seçeneği seçerek, günlüğe kaydını gerçekleştiriyoruz.

Bu ayarlamaları seçtiysek, "Tamam" butonuna basın ve pencereyi kapatın. Şimdi gelin bu kota işlemini test edelim. CLI-2 adlı bilgisayarımıza gidelim ve farklı bir kullanıcı ile giriş yapalım.

Resim de görüldüğü üzere iki adet 75MB'lık dosyalar oluşturdum ve bunlardan birini paylaşılan diske sürükleyip, bıraktım. Şimdi ikinci dosya için aynısını yapalım.

Resimde görüldüğü üzere yeterli alanımız olmadığını belirterek, işlemimizi engellemekte. Artık bu dosyayı diske taşıyabilmek için ilk dosyamı silmem gerekiyor. Görüldüğü gibi kota uygulaması sayesinde kullanıcılarımızın diski daha düzenli kullanmalarını sağlayabiliriz.